Ekler

B. Candan, E. Servi, K. Hocaoğlu

Bu bölümde yerli ve yabancı çeşitli kaynaklardan derlediğimiz makaleler ve araştırma sonuçları yer almaktadır.

1. GENÇLER ELEKTRİKLİ OTOMOBİLE SICAK BAKMAKTA[1]

İngiltere’de yapılan bir araştırmaya göre, genç nüfusun yarısı elektrikli bir araç sahibi olmak istiyor. Motorlu Taşıtlar Grubu (AA)’nın yaptığı araştırma elektrikli araçlarla ilgili çekincelerin insanları olumsuz etkilediğini ancak gençlerin teknolojiyi kabullenmede olan yatkınlıkların bu noktada olumsuzlukları nötralize ettiğini ortaya koyuyor. Tüm pozitif gelişmelere rağmen AA hala birçok insanın gereksiz korkulara sahip olduğunu söylüyor. Bu çekimser düşünceler hızla ortadan kalkacak gibi zira İngiliz Hükümet’i 2030 yılına kadar satılacak araçların %50’sinin ultra düşük emisyon seviyesinde olmasını hedeflediklerini açıkladı.
AA’nın yaptığı 10,293 kişinin katılımıyla gerçekleşen anketin sonuçları şu şekildedir:
1. Ankete katılanların %85’i yeterli sayıda şarj istasyonunun bulunmadığını söylüyor.
2. %76’ya göre elektrikli araçlar tek şarjla uzun mesafe yol yapamıyor.
3. %76 elektrikli araçların çok pahalı olduğunu düşünüyor.
4. %67 elektrikli araçların şarj sürelerinin çok uzun olduğunu söylüyor.
5. %67 ise çok fazla model seçeneği olmadığını düşünüyor.
AA tarafından yapılan açıklamaya göre, 5,800 noktada 16,000 şarj istasyonu var ve her ay ortalama 340 adet eklenmeye devam ediyor. Ayrıca çoğu sürücünün araçlarını evlerinde şarj ettiklerini belirtiyor. Menzilin her zaman arttığı belirtiliyor. Birçok elektrikli araç 250 mil gidebiliyorken, yapılan araştırmalara göre araç yolculuklarının %95’i 25 milin altındadır. Maliyetler düşüyor. Ayrıca £4,500’e kadar destekler mevcuttur. Şarj istasyonlarında 30 dakika gibi kısa bir sürede bataryanızın %80’ini doldurmanız mümkün. Renault Zoe’dan Jaguar I-PACE’e kadar 38 model mevcut. Ayrıca Tesla Model 3 yolda. Ayrıca sürücüler, şarj alışkanlıklarını geceleri evlerinde ve kullanım sonrası vardıkları yerlerde şarj ederek değiştirmeliler. Özellikle genç nesil, elektrikli devrimi kucaklamaya hazır.

2. BP İNGİLTERE’NİN EN BÜYÜK ARAÇ ŞARJ FİRMASI CHARGEMASTER’I SATIN ALDI[2]

İngiliz petrol devi British Petroleum(BP), İngiltere’nin en büyük araç şarj istasyon ağının sahibi Chargemaster’ı 130 milyon sterlin’e satın aldı. 1200 istasyona sahip BP, bu yılın başında yaptığı açıklamada yenilenebilir enerjinin en hızlı büyüyen yakıt kaynağı olduğunu söyledi. 2040 yılında İngiltere’de elektrikli araç sayısının 135 binden 12 milyona çıkacağını düşündüklerini açıkladı.
BP’nin yaptığı bu satın alımın geçtiğimiz yıl araç şarj firması NewMotion’ı satın alan Shell’in bir yankısı olduğu düşünülüyor. Bütün otomobil firmaları yavaş yavaş elektrikli otomobil üretimine geçerken, dünyanın en büyük otomobil üreticisi Volkswagen, 2030 yılına kadar halihazırda piyasada olan 300 modelinin elektrikli versiyonlarını üreteceğini açıkladı. BP ile yenilenme sürecine girecek ChargeMaster firması, şu anda 6500 şarj istasyonuna sahip. Ayrıca bireysel kullanım için ev tipi şarj istasyonları satıyor. BP yaptığı açıklamada satın alımın düşük karbon salınımına sahip araçlar için lider enerji sağlayıcı olma yolunda, şirketleri için önemli bir adım olduğunu belirtti.
İngiliz muhabir Theo Leggett’in analizlerine göre; BP gibi küresel bir dev için 130 milyon sterlinlik satın alım oldukça küçük bir meblağ. Ancak ileride bu paranın katlanarak geri döneceği aşikar. Mantık basit. Elektrikli araçlar henüz piyasada çok yaygın olmasa da gelecekte yaygınlaşması bekleniyor. BP 2040 yılına kadar 12 milyon elektrikli aracın İngiltere sokaklarında dolaşacağını düşünüyor ve bu araçların şarj istasyonu ihtiyacı oluşuyor. O esnada BP 1,200 şarj istasyonu ve perakende satış noktasıyla hizmet veriyor olacak. Sürücülerin üçte birinin artık onları ziyaret etmesi gerekecek ve çok daha başarılı olacaklar. Bu yüzden BP, satın alımın asıl amacının hızlı ve ultra hızlı şarj istasyonlarıyla İngiltere’ye hizmet vermek olduğunu söylüyor.
BP adına konuşan David Nichols BBC muhabirine şunları aktardı:“Elektrikli araç pazarının büyüyeceğinden ve gelecekte ulaştırma sektörünün önemli bir parçası olacağından hiç kuşkumuz yok. ChargeMaster İngiltere’de pazarında lider bir firma. Biz onlardan öğrenmek, ve beraber büyümek istiyoruz ve sonrada dünyaya açılmak.”
Ayrıca hedeflerinden birininde 10 dakikada 100 mil için gerekli enerjiyi sağlayacak şarj cihazlarını geliştirmek olduğunu söyledi. 2008 yılında kurulan ChargeMaster, aylık aboneliklerle beraber 40,000 müşteriye sahip.

3. ELEKTRİKLİ ARAÇLAR VE DÖNENCE

Elektrikli araçların yeni yaygınlaşıyor olması sizi yanıltmasın. Araçların tarihi 1800'lü yıllara kadar uzanıyor. Örneğin William Morrison' un elektrikli aracı, 1890 yılında saatte 20 km'yi aşan hızıyla 6 kişiyi taşıyabiliyordu. Ancak Henry Ford'un icadı Model T elektrikli araçlar hepsinden daha ekonomikti. Tüm bu geliştirmelere rağmen dönemin getirdikleri sonucunda ucuz yakıt fiyatları ve uzun yolların inşası içten yanmalı motor kullanılan araçları yollara egemen kıldı. 1935 yılına gelindiğinde artık yollarda elektrikli araç bulmak zordu. Ancak bir şeyler değişiyor ve bu dönencede bazı başlıkları yazımızda konu ettik.

3.1. Kullanım Menzili

Amerikalı sürücülerin yaklaşık %70'i iş günlerinde arabalarıyla günlük 95 km den az yol alıyor. Örneğin 2013 Tesla Model S, 2014 Fiat 500e veya 2014 Ford Focus Electric, hepsinin menzili de bu rakamın çok daha üstünde. Bu da rutin bir kullanım için ideal bir görüntü sunuyor.

3.2.Yalnızca elektrik mi?

Hibrit araçlar da elektrikli araçlardır ancak yakıt motorları da mevcuttur. Elektrik baterili olarak bilinenler yalnızca elektrik gücünden faydalanır. Hidrojen yakıt hücreliler ise hidrojen enerjisini elektriğe çevirerek güç sağlar.

3.3. Yaygınlaşan Şarj İstasyonu

Elektrikli araçlar konusuna öncülük eden ülkelerden Amerika'nın bu konudaki ivmesi diğer ülkeler için de bir ön izleme sunabilir. Kamuya açık istasyon bilgilerine güncel olarak Alternatif Yakıt Veri Merkezinin sitesinden detaylarıyla ulaşabiliriz. Baktığımızda sayının Amerika ve Kanada için 20.000'i aştığını görüyoruz.

3.4. Yüksek Hız

Elektrikli araçların birçoğunun limit hızı 100 km/sa üzerine ulaşmıştır. Hız konusunda özelleşmiş elektrikli araçlar da vardır. Örneğin Ellica'nın saatteki hızı 370 km'ye ulaşabilmektedir. Size bazı modellere ait veriler de sunmak istiyoruz.

Araçlar ve Hızları

Model	En Yüksek Hız	Menzil
Ford Focus Electric	135 km/sa	185 km
BMW İ3	150 km/sa	183 km
Mercedes Benz B-Class Electric Drive	160 km/sa	200 km
Hyundai İonic Elekctric	185 km/sa	250 km
Tesla Model X	249 km/sa	465 km

3.5. Kaç Kişiyiz?

Uluslararası enerji ajansının verilerine göre Dünya genelinde 2 milyondan fazla elektrikli araç kullanımda. Ayrıca rakamlar elektrikli araç tercihinde büyük bir ivme olduğunu gösteriyor. Son yıllar için satışların yaklaşık %50'si Çin’de gerçekleşmiş bulunuyor.

3.7. Önemli Bir Tahmin

Uluslararası Enerji Ajansına göre 21. Yüzyıl sonlarına geldiğimizde, diğer parametreleri de göz önünde bulundurduğumuzda, küresel ısınmanın 2 derecenin altında kalması için 2040'a ulaşıldığında elektrikli araç sayısının yaklaşık 600 milyona ulaşmış olması gerekiyor.

4. Şarj İstasyonları Bilgisayar Korsanlarına Karşı Savunmasız mı? Güvenlik Uzmanı Evet Diyor[7].

Amsterdam’daki Hack in the Box konferansında güvenlik araştırmacısı Ofer Shezaf şarj istasyonlarının bilgisayar korsanları için büyük bir hedef olabileceği konusunda uyarı yaptı.
HP ArcSight’da güvenlik çözümlerinin pazarlama müdürü olan Shezaf’a göre bağlantılı şarj istasyonları bilgisayar korsanları tarafından oldukça kolay erişilebilir durumda. Bir kere içeri girdiğinde, bilgisayar korsanları aracın belirli sistemlerine dokunabilir ve hatta şebekeyi bile kurcalayabilir. Shezaf bir bilgisayar korsanının belirli bir bölgede şarjı engellemesinden ya da elektrik şebekesinin bazı kısımlarını çalışmaz hale getirmesinden bahsediyor.
Burada, InsideEVs’de bilgisayar korsanı tipinde olmadığımızı kabul ediyoruz. Bu yüzden bu konuda bilgimiz sınırlı fakat Shezaf’ın iddiaları acı görünüyor. Söylediği gibi, şarj istasyonları şu anda güvenli değil ve Shezaf bütün istasyon üreticilerini bu konuya yaklaşımlarını tekrar düşünmeleri konusunda uyarıyor. Özellikle de sayıları dünya çapında artmaya devam ettiğinden, şarj edicilerin tahrifin herhangi bir formundan korunacak şekilde dizayn edilmesini söylüyor.
Shezaf’a göre “Temel olarak bir şarj istasyonu sokaktaki bir bilgisayardır ve sadece bilgisayar olmakla kalmayıp aynı zamanda sokaktaki bir ağdır da. Sokaklarda sistemler var ve bilgisayara erişmek oldukça kolay. Gerekli ekipmanı elde ettiğinizde tersine mühendislik aslında sandığınızdan çok daha kolay.”
Yine Shezaf sadece bağlantılı şarj edicilerden, ya da araçla, şarj istasyonu üreticisiyle veya bölgedeki diğer istasyonlarla bağlantı kuran ünitelerden bahsediyor. Shezaf’ın iddia ettiği gibi bağlantılı şarj edicilerden biri bir kere bile siber saldırıya maruz kalırsa, bilgisayar korsanı belirlenen ağ üzerindeki bütün sistemlere erişim sağlayabilir. Bu durum düşünebileceğinizden daha kolay. Shezaf belirli nedenlerden dolayı ifşa etmeden, bir anahtardan başka hiçbir şey gerektirmeyen bir şarj istasyonu çeşidini tarif ediyor.
Elektrikli aracı şarjdan alıkoymak için bir sistemi hacklemek bir sorun olabilir, fakat buradaki daha büyük sorun bilgisayar korsanlarının şebekeyi devirmenin bir yolunu bulup bulamayacağıdır. Shezaf bunun mümkün olduğunu söylüyor.
Çözüm nedir? Shezaf’a göre şarj edicileri güvenceye almak zor değil. Açık kaynaklı bir güvenlik sisteminin standartlaştırılmasının çok fazla maliyete neden olmayacağını ve bilgisayar korsanlarının engellenmesi görevini başarıyla yerine getireceğini söylüyor. Shezaf harekete geçme zamanının şimdi olduğunu söyleyerek konuyu şöyle kapatıyor. “Şu anda rahatlıyor olmamalıyız. Elektrikli arabalar gerçeğe dönüştüğünde sorunlarda gerçeğe dönüşecek. Eğer bugün başlamazsak 10 yıl içinde güvenli olmayacak.”

Arabanızı şarj etmenin yeterince güvenli olduğundan o kadar emin olmayın [8].

Geçtiğimiz 5 yıl boyunca elektrikli arabalar fütüristtik ve kullanışsız gözükürken sahip olmak isteyeceğiniz bir şeye doğru inanılmaz yollar katetti. Fiyatların belirgin derece düşmesiyle satılan elektrikli araba sayısı 2017’nin başında 2 milyona erişti ve hala da artmaya devam ediyor. Elektrikli arabalar için altyapılar hızla gelişiyor, bu yüzden mahallenizde bir şarj istasyonunu olması da artık garip görünmüyor.
Fakat hızla gelişen her ekonomik fırsatta olduğu gibi üreticiler pazarda pastanın en büyük dilimini alabilmek için rekabete atılıyor ve sonrasında ne olacağı konusuna kafa yormuyor. Ne olacağına kafa yorulmayan konu ise bu sefer tabi ki de güvenlik. Bu makale özelinde “güvenlik” kelimesinden kastımız şarj emniyeti değil (bir elektrik şarj aletinin size zarar vermesi muhtemel değildir). Güvenlik diyerek siber güvenlikten bahsediyoruz. Temel konseptin varolan uygulamaları (ödeme ve şarj etme) sizin kişisel verilerinizin ve paranızın kutsallığı hakkında çok ilgili değiller. Mathias Dalheimer bu konuyu otuz dördüncü Chaos Communication Kongresinde, elektrikli otomobil altyapısının güvenlik açıklarıyla ilgili konuşmasında dile getirdi.

Şarj etme aslında nasıl çalışır?

Elektrikli arabaların sayıları arttıkça sağlayıcıların enerji sağlamak karşılığında para aldığı şarj istasyonlarının sayıları da artıyor. Bu işlemler için yerleşik bir faturalama sistemine ihtiyaç duyuyorlar. Arabanızı şarj edebilmeye başlamadan önce, hesabınızla ilişkilendirilmiş özel bir yakın alan iletişimi (NFC) kartı olan şarj kimlik kartını kullanarak kendinizi tanıtmanız gerekir.
Elektrikli ulaşım için faturalama normal olarak bir uçtaki fatura yönetim sistemleri ve diğer uçtaki elektrikli şarj noktası arasındaki iletişimi düzenleyen Açık Şarj Noktası Protokolü kullanılarak gerçekleştirilir. Şarj noktası sizi faturalama sistemine tanımlayan bir istek gönderir; fatura yönetimi isteği onaylar ve şarj noktasına bildirir. Ardından istasyon şarj etmeye başlamanıza izin verir. Sonrasında elektriğin miktarı hesaplanır ve sizi ay sonunda faturalaması için fatura yönetimi sistemine geri gönderilir. Burada şaşırtıcı hatta yeni bir şey bile yok değil mi? Öyleyse biraz daha yakından bakalım ve sorunların nerede başladığını görelim.

Sorunlar her yerde

Dalheimer sistemin farklı bileşenlerini inceledi ve güvenlikle ilgili bazı sorunları olduğunu buldu. İlki ID belirteçleriydi. Bunlar üçüncü parti sağlayıcılar tarafından yapılıyor. Ve sürpriz! Birçoğu verinizi emniyete almıyor. Bunlar ID’nizi ya da içerdiği hangi şey olursa olsun şifrelemeyen çok basit NFC kartları. Kartların sorunları devam ediyor. İlk olarak, Mathias’ın kendi kartını kopyalaması ve bu kopya kartla başarılı bir şekilde şarj etmeyi canlandırdığı durum mevcut çünkü bu kartları programlamak oldukça kolay. Bilgili bir kimsenin, çalışan bir hesap numarasına denk gelmeyi umarak bir grup kartı programlaması kolay olacaktır. (Mathias bunu etik sebepleri gerekçe göstererek denemedi.)
Şarj sağlayıcıları aylık olarak faturalandırdığından, bir araç sahibinin hesabının bu şekilde tehlikeye atılması durumunda araç sahibi aylık fatura ulaşana kadar yanlış bir şey görmeyecektir.
Prosedür hakkında kötü bir şey daha: Birçok istasyon nispeten eski ve HTTP tabanlı OCPP protokolünün 2012 sürümünü kullanıyor (Hepimiz işlemlerde şifreleme kullanmayan HTTP konusunda neyin yanlış olduğunu biliyoruz). Mathias işlemi naklederek bir ortadaki adam saldırısı (Man in the Middle Attack) yapmanın ne kadar kolay olduğunu canlandırdı.
Dahası, Mathias’ın incelediği iki istasyon da USB girişine sahipti. Boş bir flaş bellek takın. Günlükler ile yapılandırma verileri belleğe kopyalanacaktır. Bu veriden, OCPP sunucusu için girişi ve şifreyi ve ek olarak önceki kullanıcıların jeton numaralarını elde etmek kolay. Hatırlayın tek yapmanız gereken bunları taklit etmek. Daha da kötüsü eğer USB bellekteki veri değiştirilirse ve şarj noktasına geri takılırsa şarj noktası bellekteki veriyi yeni yapılandırma olarak düşünecek ve otomatik olarak bellekten güncelleyecektir. Bu, bilgisayar korsanlarına yepyeni olanaklar sunacaktır.
Özetlersek, kriminaller: ID kart numaralarını toplayabilir, taklit edebilir ve bunları işlemler için kullanabilirler (gerçek hesap sahipleri ödemek durumunda kalacaktır); şarj noktasını devre dışı bırakarak şarj taleplerini yeniden düzenleyebilir; istasyona “root” erişimi sağlayabilir ve sonra ne isterlerse yapabilirler. Bütün bunlar sağlayıcıların güvenlik konusunu umursamamasındandır.

Kaynakça